Những nguyên nhân khiến người chuyển giới có nguy cơ lây nhiễm HIV cao

Người chuyển giới là một trong những nhóm dân số dễ bị tổn thương nhất trước đại dịch HIV/AIDS, với tỷ lệ lây nhiễm HIV cao hơn đáng kể so với các nhóm khác. Theo nhiều nghiên cứu, nguy cơ nhiễm HIV trong cộng đồng người chuyển giới, đặc biệt là phụ nữ chuyển giới, đang ở mức báo động. Vậy, đâu là những nguyên nhân chính khiến người chuyển giới có nguy cơ lây nhiễm HIV cao? Bài viết này sẽ giải thích các yếu tố từ sinh học, xã hội đến y tế ảnh hưởng đến nguy cơ lây nhiễm HIV trong cộng đồng này.

Người chuyển giới phải đối mặt với rủi ro lây nhiễm HIV cao

Bùi Thị Minh Hảo, Trung tâm Đào tạo & Nghiên cứu về lạm dụng chất HIV, Trường Đại học Y Hà Nội cho biết, tỷ lệ lây nhiễm HIV ở cộng đồng người chuyển giới tại Việt Nam và trên thế giới cao gấp nhiều lần so với cộng đồng dân cư. Một số nghiên cứu mới đây cho thấy người chuyển giới nữ là đối tượng có nguy cơ nhiễm HIV cao gấp 66 lần so với nhóm cộng đồng chung, còn với những người chuyển giới nam cao gấp 7 lần.

Mặc dù nhiều biện pháp đã được can thiệp giúp ngăn ngừa sự lây lan của HIV, song một số nguyên nhân dưới đây được xem là nguyên nhân khiến cho nhóm chuyển giới có nguy cơ lây nhiễm HIV cao.

– Sự kỳ thị, phân biệt đối xử với người chuyển giới: Người chuyển giới phải đối mặt với sự kỳ thị, phân biệt đối xử làm cho nhóm người chuyển giới khó tiếp cận được với các dịch vụ dự phòng lây nhiễm HIV và tư vấn xét nghiệm HIV.

– Khả năng tiếp cận và sử dụng dịch vụ phòng chống HIV/AIDS chưa cao: Người chuyển giới có thể gặp khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ xét nghiệm HIV, do vậy họ có thể không biết rằng bản thân bị nhiễm HIV và không thực hiện các biện pháp để ngăn ngừa virus lây lan sang người khác. 

Một số trường hợp người chuyển giới hành nghề mại dâm từ chối tiếp cận xét nghiệm, do lo ngại việc xét nghiệm HIV dương tính sẽ là trở ngại để tiếp tục hành nghề. Điều này dẫn đến việc nhiều người nhiễm HIV tiếp nhận điều trị ARV quá muộn, gây khó khăn trong quá trình điều trị.

– Hành vi rủi ro cao: Quan hệ tình dục không an toàn ở nhóm người chuyển giới, đặc biệt là ở người hành nghề mại dâm, là một trong những nguyên nhân điển hình làm tăng khả năng lây lan HIV cũng như các bệnh tình dục. 

– TIêm hormone: Phần lớn người chuyển giới tiêm hormone như một phần của liệu pháp khẳng định giới tính. Tuy nhiên, mọi người có thể dễ bị lây truyền HIV do nguy cơ dùng chung kim tiêm hoặc sử dụng kim tiêm không sạch sẽ.

Chuyển giới nữ có là đối tượng có nguy cơ nhiễm HIV cao nhất

Người chuyển giới từ nam sang nữ có nguy cơ lây nhiễm cao là do họ có đa dạng bạn tình, quan hệ tình dục qua hậu môn, trao đổi tinh dục phổ biến, dễ bị trầm cảm và sử dụng ma túy, rượu bia nên mất kiểm soát hành vi nguy cơ. Quan trọng hơn hết có nhiều người nhiễm HIV nhưng không biết về tình trạng nhiễm bệnh của mình.

Các số liệu cung cấp là một nhắc nhở mạnh mẽ về thách thức mà cộng đồng chuyển giới, đặc biệt là người chuyển giới nữ, phải đối mặt trong việc tiếp cận với các dịch vụ y tế cần thiết và trong việc giảm thiểu nguy cơ nhiễm HIV. Tỷ lệ nhiễm HIV cao trong cộng đồng này phản ánh sự kỳ thị và phân biệt đối xử mà họ thường xuyên gặp phải, cũng như các rào cản trong việc tiếp cận thông tin và dịch vụ y tế chất lượng.

Mặc dù việc chỉ có 46% người chuyển giới nữ tham gia bảo hiểm y tế ở TP. Hồ Chí Minh là một thách thức đáng kể, nhưng nó cũng mở ra cơ hội để cải thiện tình hình. Việc tăng cường sự tham gia vào bảo hiểm y tế và cung cấp các dịch vụ y tế công bằng, không phân biệt đối xử có thể giúp cải thiện đáng kể sức khỏe và chất lượng sống cho cộng đồng chuyển giới.

Nỗ lực phòng chống HIV trong cộng đồng chuyển giới nữ không chỉ bao gồm việc cung cấp thông tin và dịch vụ y tế mà còn phải giải quyết vấn đề kỳ thị và phân biệt đối xử xã hội, nâng cao nhận thức về quyền và sức khỏe của người chuyển giới trong xã hội rộng lớn. Các chính sách y tế công cộng và chương trình can thiệp cần được thiết kế để đáp ứng nhu cầu đặc biệt của cộng đồng này, đồng thời tăng cường sự hợp tác giữa chính phủ, tổ chức phi chính phủ, và cộng đồng chuyển giới để phát triển một môi trường hỗ trợ mạnh mẽ.

Ngoài ra, việc tăng cường giáo dục và đào tạo cho các nhà cung cấp dịch vụ y tế về nhu cầu và vấn đề cụ thể của người chuyển giới nữ cũng quan trọng, để đảm bảo rằng họ có thể cung cấp dịch vụ một cách tôn trọng và không phân biệt đối xử.

>>> Xem thêm: Đồng tính nữ và bệnh lây qua đường tình dục

Nhiều yếu tố rủi ro xảy ra ở người nhiễm HIV 

Các yếu tố làm gia tăng tỷ lệ nhiễm HIV ở những người chuyển và làm giảm khả năng tiếp cận điều trị và phòng ngừa có chất lượng. Những yếu tố này bao gồm:

Phân biệt đối xử về sức khỏe

Sự phân biệt đối xử này có thể xảy ra dưới hình thức các bác sĩ không biết cách chăm sóc người chuyển giới hoặc bắt nguồn hoặc lạm dụng họ, chẳng hạn như từ chối sử dụng tên hoặc đại từ chính xác của họ. Thậm chí có một số bác sĩ tránh điều trị cho người chuyển giới.

Thiếu khả năng tiếp cận thông tin sức khỏe

Yếu tố trên gây khó khăn cho việc tiếp cận thông tin về sức khỏe một cách đầy đủ.

Một cuộc khảo sát năm 2020 cho thấy phần lớn (65%) phụ nữ chuyển giới không quen với phương pháp điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP). 

Khả năng tiếp cận xét nghiệm thấp

Các cá nhân chuyển giới có thể gặp khó khăn trong việc tiếp cận xét nghiệm HIV, vì vậy họ có thể không biết rằng mình bị nhiễm HIV. Vì vậy, họ có thể không thực hiện các bước để ngăn virus lây lan sang người khác. Người chuyển giới cũng có thể phải đối mặt với tình trạng thất nghiệp, phân biệt đối xử về nhà ở và nghèo đói, khiến việc tìm kiếm và chi trả cho các xét nghiệm và chăm sóc trở nên khó khăn hơn.

Hành vi rủi ro cao

Các cá nhân chuyển giới có thể có nhiều khả năng tham gia vào các hành vi làm tăng khả năng lây lan HIV. Kỳ thị, tẩy chay xã hội và dễ bị tổn thương về kinh tế có thể dẫn đến sử dụng ma túy, mại dâm và các hành vi khác có thể làm tăng nguy cơ nhiễm HIV. Lòng tự trọng thấp và sự sống ngoài lề xã hội có thể khiến phụ nữ chuyển giới có nhiều khả năng quan hệ tình dục mà không sử dụng bao cao su hoặc các biện pháp rào cản khác.

Người chuyển giới là một trong những nhóm dân số có nguy cơ cao nhất đối với HIV, và điều này là kết quả của sự kết hợp giữa các yếu tố xã hội, sinh học và tâm lý. Để giảm nguy cơ lây nhiễm, cần có những chính sách và chương trình giáo dục, y tế chuyên biệt dành riêng cho người chuyển giới. Sự hỗ trợ từ cộng đồng và cải thiện hệ thống y tế cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe của nhóm người dễ bị tổn thương này. Hơn hết, mỗi cá nhân trong xã hội cần nâng cao nhận thức và chống lại sự kỳ thị để tạo ra một môi trường an toàn và bình đẳng cho tất cả mọi người.